در این شرایط یکی از موضوعاتی که در مناسک حج مورد بحث است و به تاثیرات سیاسی آن مربوط می‌شود، آیین برائت از مشرکین و شرایط برگزاری آن است. این برنامه به طور موثر در برنامه‌های زائران ایرانی انجام می‌شود و تاثیرات بسیار خوبی در سطح جهانی داشته و دارد.
حجت‌الاسلام دکتر علی نصیری دکترای علوم قرآن و حدیث در گفت‌‌وگو با همشهری جمعه به بررسی این موضوع پرداخته است که موضوعی همچون برائت از مشرکین در دوره‌های متعدد چگونه و با چه شرایطی باید برگزار شود و یا اصلا تعاملات موضوع حج با سیاست چگونه است.
ستاد علوم قرآن و حدیث با اشاره به اینکه از نظر بررسی تاریخی برائت از مشرکین در دوره و زمان خاصی اتفاق افتاده است، می‌گوید: بر اساس یک نظریه، تداوم مراسم برائت در اختیار ولی فقیه است و هر گاه حاکم وقت حکومت اسلامی تشخیص دهد؛ مراسم برائت باید برگزار شود.
حجت‌الاسلام دکتر علی نصیری که از دانشگاه الهیات دانشگاه تهران دکترای علوم قرآن و حدیث گرفته است، با اشاره به تاریخچه برائت از مشرکین می‌گوید: در مورد برائت از مشرکین دو نظریه متفاوت وجود دارد؛ نظریه اول معتقد است حکم اولی صورت گرفته است.
بدین معنا که در اواخر دوره رسالت حضرت محمد (ص)، چون دستگاه کفر از لجاجت خود عقب‌نشینی نمی‌کند و بر آن اصرار می‌ورزد در نتیجه آیه برائت که از آیات سوره توحید است، نازل می‌شود و حضرت رسول آیه را به ابوبکر می‌دهد تا در بین جماعت مشرکان در ایام حج اعلام کند.
وی با اعلام اینکه آیه برائت فقط در دوره خاص خودش نازل شده و قرار نبوده که همه ساله در ایام حج اتفاق بیفتد، می‌گوید: بنابراین، نظریه گروه اول آن است که برائت برای بار دوم یا تکرار و استمرار آن نمی‌تواند معنا داشته باشد و برای عده‌ای خاص در شرایط مکانی و زمانی خاص وحی شده است.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به نظر کسانی که به حکم ثانوی اعتقاد دارند، می‌گوید: معتقدان حکم ثانوی باور دارند که تعیین دوره خاص، دشمن ویژه، مشرک و مواردی از این دست جزو اختیارات حاکم اسلامی است و حاکم تعیین می‌کند که در چه دوره‌ای و چگونه و با استفاده از چه ابزاری در برابر شرک، ظلم و دشمن دینی واکنش نشان داده شود.
وی با اعلام اینکه در این دوره ولایت فقیه در راس کار است، می‌گوید: ولی فقیه عالم به زمان است و مصلحت اسلام را تشخیص می‌دهد، عادل نیز هست، بنابراین از روی هوا و هوس یا حب و بغض حکم صادر نمی‌کند به ویژه آنکه تبعات حکمی که صادر می‌کند را نیز می‌شناسد.
نصیری با یادآوری اینکه حکم جهاد یا ادامه و قطع جنگ به تشخیص ولی فقیه بوده است، می‌گوید: در گذشته نیز دیدیم که پذیرفتن قطعنامه و پایان یافتن جنگ تحمیلی بنابر تشخیص امام خمینی(ره) صورت گرفت، همانگونه که حکم برائت از مشرکین هم توسط ایشان صادر شد.
وی با تاکید بر اینکه اصل برگزاری حج هم جزء اختیارات امام است، می‌گوید: حکم برگزاری مراسم برائت از مشرکین صادر شد و پس از آنکه با واکنش دولت سعودی، به شهادت عده‌ای از حجاج منجر شد، امام دستور توقف دادند و سپس در شرایط دیگر تشخیص دادند که این برنامه ادامه یابد، بنابراین مشاهده می‌شود که در شرایط فعلی حکم ثانوی اجرا می‌شود.
مسلمانان دیگر و سیاسی‌ترین بخش حج
این مدرس حوزه علمیه گفت: کشورهای خاصی وجود دارند که از حکومت آزادی برخوردار نیستند و به همین دلیل است که نمی‌توانند ابراز رای کنند. آنها وامدار استکبار هستند. برای همین در این موضوع، به طور خاص عمل می‌کنند.
وی با یادآوری اینکه پس از فجایع دوره اول برگزاری مراسم برائت از مشرکین، این مراسم از خیابان‌ها و مرکز شهر به صحرای عرفات و چادرها منتقل شد، می‌گوید: در نتیجه برائت از مشرکین و شعارهای ضد آمریکا، انگلیس، اسرائیل، شوروی و ... روابط ایران و عربستان تیره شد.
این استاد دانشگاه مذاهب اسلامی با اعلام اینکه در مسائل منطقه‌ای، رقابت پنهانی وجود دارد می‌گوید: عربستان خودش را سرور جهان اسلام می‌شناسد، اما رفتارهای ایران در مبارزه با استکبار باعث شده تا واقعیت به گونه دیگری باشد.
وی با اعلام اینکه برخی کشورهای منطقه از رشد ایران نگران هستند، می‌گوید: بحث انرژی هسته‌ای، پایان جنگ تحمیلی و بسیاری موارد دیگر حکایت از قدرتمند شدن ایران دارد، بنابراین باید بپذیریم که مسئله از شعار در صحرای عرفات یا تظاهرات خیابانی فراتر است.
نصیری در تشریح تجربیات خود در برائت از مشرکین می‌گوید: در بین شعارهای مردم، هیجان خاصی در بین مسلمانان مشاهده می‌کردم، اما توجه کنیم که به همان اندازه که مسئولان ایران برائت از مشرکین را تشویق می‌کنند، کشورهای دیگر تمایل چندانی به این موضوع ندارند.
وی با اعلام اینکه مسلمانان دیگر کشورها گمان می‌کنند که چشم‌هایی مراقب آنان است، می‌گوید: مسلمانان دیگر کشورها از برخوردهای احتمالی حاکمانشان وحشت دارند و از سوی دیگر حاکمان نیز از رها کردن مردم و از دست دادن کنترل آنان می‌ترسند.
همشهری جمعه
